Ιστορία της Τοξοβολίας

Η πρώτη εμφάνιση τόξου στην γη, ποικίλη από άνθρωπο, σε άνθρωπο και ανάλογα, το τι έχει διαβάσει ο κάθε ένας από εμάς, η τι γνώμη γενικά έχει. Προσωπικά πιστεύω ότι το τόξο με το βέλος, ανακαλύφθηκε πριν τον τροχό!  Έγινε πριν από 40.000 χρόνια, ίσως και πολύ περισσότερο και για να μην σας μπερδέψω με Κρο Μάννιον, Χόμους και άλλα τέτοια. Το τόξο με το βέλος χρησίμευσαν αρχικά για την επιβίωση του προϊστορικού ανθρώπου, στην εξεύρεση τροφής και στην άμυνα, από τα θηρία, καθώς και από τις επιδρομές άλλων φυλών. Όλοι οι λαοί της Γης, έχουν στην ιστορία τους στην χρήση του τόξου. Από τους κατοίκους του Βορρά έως αυτούς του Νότου. Και από τους κατοίκους της Εσπερίας, έως της βαθειάς Ανατολίας. Όλοι χρωστάμε σημαντικό μέρος της εξελικτικής μας πορείας στο τόξο. Χωρίς αυτό, ίσως να μην υπήρχε ο άνθρωπος όπως τον ξέρουμε σήμερα.

Η τοξοβολία στους ανθρώπους της αρχαιότητας ήταν σε πολύ μεγάλη υπόληψη, και εντασσόταν, ως τέχνη, παρόμοια με τη μουσική, τη ζωγραφική, και άλλες τέχνες. Η ελληνική μυθολογία περιέχει πάρα πολλές αναφορές σε Θεούς του Ολύμπου και σε διάφορους ήρωες, οι οποίοι έμειναν γνωστοί στην ιστορία ως δεινοί τοξότες. Για παράδειγμα υπάρχουν αναφορές πως η Άρτεμις, η θεά του κυνηγιού και ο αδελφός της Απόλλων, ο θεός του φωτός και των τεχνών, είχαν στην κατοχή τους τα λεγόμενα χρυσελεφάντινα τόξα τα οποία τους είχε χαρίσει, ο πατέρας τους Ζευς. έκαναν χρήση του τόξου και απεικονίζονται με τόξα και φαρέτρες, σε πάρα πολλές τοιχογραφίες, ζωγραφιές σε αγγεία, ακόμα και σε ψηφιδωτά.

Και καθιερώθηκε από τους θεούς του Ολύμπου, ότι το τόξο – η τοξοβολία – διδάσκεται και προστατεύεται από τον Θεό Απόλλωνα και την αδελφή του Άρτεμη. Η αρχαία Ελληνική Ιστορία, για άλλους μυθολογία, όπου μύθος, = ιστορικός λόγος, αναφέρεται σε πάρα πολλές περιπτώσεις για το τόξο. Όπως ο Όμηρος αναφέρει: «Οι νέοι αγωνίζονταν μόνο για την ευχαρίστηση του αγώνα και όχι για χρηματικά βραβεία». Όταν ο αρχηγός των Φαιάκων Αλκίνοος οργάνωσε αγώνες για να τιμήσει τον ναυαγό Οδυσσέα. Επίσης αναφέρεται στον ξακουστό αγώνα τοξοβολίας, που πήρε μέρος και ο ίδιος ο Οδυσσέας, μετά από πολύχρονες περιπέτειες, όταν απουσίαζε από το παλάτι. Στον περίφημο  αγώνα τοξοβολίας, αντιμετωπίζοντας τους μνηστήρες, με το πανίσχυρο τόξο του γίγαντα Εύρυτου, όπως τόσο γλαφυρά περιγράφει ο Όμηρος στα έπη της Ηλιάδας και της Οδύσσειας.

Επίσης, ως παραδείγματα ηρώων που έκαναν χρήση του τόξου μπορούμε να αναφέρουμε τον Ηρακλή, ο οποίος ήτανε δεινός τοξότης και έκανε άθλους, όπως το να σκοτώσει τις Στυμφαλίδες όρνιθες. Στην διπλανή φώτο. δείχνει τον Ηρακλή να μάχεται κατά του Γηρυόνη, τρισώματου φτερωτού γίγαντα, τα βόδια του οποίου έπρεπε να φέρει στον Ευρυσθέα “Παράσταση χαλκιδικού αμφορέα του 6ου αι. π.Χ. (Εθνική Βιβλιοθήκη, Παρίσι).       Το τόξο του το χάρισε ο Απόλλωνας. Και την χρήση την έμαθε από τον Σκύθη Τεύταρο και μυήθηκε στην τέχνη της Τοξοβολίας από το Ραδάμανθυ. Κατόπιν ο Ποίας, μέλος της Αργοναυτικής εκστρατείας, ο οποίος κληρονόμησε από τον Ηρακλή το τόξο και τα βέλη του και τα έδωσε με τη σειρά του στο γιο του Φιλοκτήτη, επίσης φημισμένο τοξότη, ηγεμόνα από τη Θεσσαλία. Με την παρουσία αυτών των όπλων έπεσε η Τροία. Αναφέρεται πως ο Αχιλλέας για να τιμήσει τον νεκρό του φίλο, Πάτροκλο, οργάνωσε «Τα άθλια επί Πατρόκλου». Οι άριστοι των Ελλήνων αγωνίστηκαν με τη σειρά τους στην πυγμή, την αρματοδρομία, την πάλη, την οπλομαχία, τον δρόμο, την τοξοβολία, τον δίσκο και το ακόντιο. Άλλοι δεινοί τοξότες ήταν ο Πάνδαρος, που είχε διδαχθεί την τέχνη από τον ίδιο τον Απόλλωνα. Ο Κρής Μηριόνης που νίκησε στους ταφικούς αγώνες της Τροίας, ο Πάρις και άλλοι πολλοί.

Δεν θα μπορούσαμε να ξεχάσουμε τον Λεωνίδα, ανάμεσα σε πολλούς Μεγάλους πολεμιστές και τους 300 του, που πολέμησαν και κράτησαν μια ολόκληρη αυτοκρατορία στα στενά των Θερμοπυλών, περνώντας μέσα από βροχές, χιλιάδων βελών, που είχαν εξακοντίσει,

Οι χιλιάδες Πέρσες τοξότες, όπου ο ουρανός γινόταν μαύρος. O θρυλικός βασιλιάς της Σπάρτης που το όνομά του συνδέθηκε με την πλέον ιδιόμορφη  μάχη της αρχαιότητας, τη μάχη των Θερμοπυλών τον Αύγουστο του 480 π.Χ. Ανέβηκε στο θρόνο το 488 και ήταν ετεροθαλής αδερφός του Κλεομένη Α, τον οποίο και διαδέχτηκε. Όταν οι Πέρσες έφτασαν στο στενό των Θερμοπυλών, ο Λεωνίδας ήταν εκεί με 6000 στρατιώτες, περιμένοντας ενισχύσεις από τη Σπάρτη. Για να αποφύγει μια μάταιη σφαγή, έδιωξε τους περισσότερους στρατιώτες του κρατώντας μαζί του τους 300 Σπαρτιάτες και 700 Θεσπιείς που δε θέλησαν να αφήσουν τη θέση τους. Ο Λεωνίδας παρέμεινε με μεγάλη γενναιότητα στη θέση του, διατυπώνοντας την ενδοξότερη στην ιστορία απάντηση ηγέτη, κατά τον Πλούταρχο «μολών λαβέ». Υπακούοντας στους νόμους της Σπάρτης και δημιουργώντας έτσι μία αιώνια στάση θυσίας και φιλοπατρίας.

Χρησιμοποίησε έντεχνα την φυσική διαμόρφωση του χώρου, επιτιθέμενος και αμυνόμενος με διάταξη βάθους, παρασύροντας στα στενά τους Πέρσες, εκμεταλλευόμενος το υψηλό ηθικό και τη δύναμη των στρατιωτών του.

Εάν δεν ήταν αυτοί οι Άνδρες ίσως να μην υπήρχε σήμερα η Ευρώπη!

Αφήνοντας τελευταίο, τον Μεγαλύτερο των Μεγάλων. Ο Μέγας Αλέξανδρος είναι μια από τις σημαντικότερες φυσιογνωμίες της ανθρώπινης ιστορίας, που χρησιμοποίησαν εκτεταμένα και ποικιλοτρόπως το τόξο. Δεν ήταν μόνο ένας αήττητος στρατηλάτης, μια ιδιοφυΐα σε πολιτικά και στρατιωτικά θέματα, αλλά ήταν και ένας εξαίρετος χαρακτήρας, με ιδανικά και ανήσυχο πνεύμα. Ήταν ο άνθρωπος που ένωσε σχεδόν ολόκληρο τον τότε γνωστό κόσμο και έδωσε τα φώτα του Ελληνικού Πολιτισμού στους λαούς της Ανατολής. Έκανε την Ελληνική Γλώσσα διεθνή και έθεσε τα θεμέλια του εκπολιτισμού των βαρβάρων με την ανάπτυξη του Ελληνιστικού Πολιτισμού. Ενδεικτικό του σκοπού του, είναι το πλήθος φιλοσόφων, ιστορικών, αρχιτεκτόνων, τεχνικών και κάθε είδους επιστημόνων που είχε μαζί του στην εκστρατεία του, για την διάδοση του Ελληνικού Πολιτισμού αλλά και για την καταγραφή και αξιοποίηση του πολιτισμού της Ανατολής.

Ο Αλέξανδρος γεννήθηκε τον Ιούλιο του 356π.Χ. στην Πέλλα, την πρώτη πρωτεύουσα του Μακεδονικού Κράτους. Πατέρας του ήταν ο Φίλιππος Β’, βασιλιάς της Μακεδονίας και μητέρα του ήταν η Ολυμπιάδα, κόρη του βασιλιά της Ηπείρου Νεοπτόλεμου Α’. Την ημέρα της γέννησής του, οι Πέρσες αντίκρισαν τον χειρότερο οιωνό για την αυτοκρατορία τους, την καταστροφή του ναού της Αρτέμιδος στην Έφεσσο, ενός από τα επτά θαύματα του κόσμου. Ο Αλέξανδρος ήταν ξανθός, με γκρίζα σπινθηροβόλα μάτια και πολύ χαμηλό ανάστημα, γεγονός που δεν τον εμπόδισε να επιβάλλεται και να  κυριαρχεί. Ο Φίλιππος καταγόταν από τον Ηρακλή και η Ολυμπιάδα από τον Αχιλλέα, επομένως και τον Αιακό, συγγένειες που έκαναν περήφανο τον Αλέξανδρο. Όπως αναφέρεται, η Ολυμπιάδα είχε δύστροπο χαρακτήρα και συμμετείχε σε μυστικιστικές τελετές.

Οι πρώτοι δάσκαλοι του Αλέξανδρου ήταν ο Λυσίμαχος και ο Λεωνίδας, ο οποίος ήταν και συγγενής της Ολυμπιάδας. Στα 13 του χρόνια, ο πατέρας του κάλεσε τον φιλόσοφο Αριστοτέλη να αναλάβει τη διαπαιδαγώγηση του μικρού Αλέξανδρου, που έδειχνε ιδιαίτερη αγάπη για τον Όμηρο. Χαρακτηριστική της σχέσης τους και της καθοριστικής συμβολής του Αριστοτέλη στην ολοκληρωμένη ανάπτυξη του Αλέξανδρου, είναι η φράση του τελευταίου “Στον πατέρα μου οφείλω το ζην, στον δάσκαλό μου το ευ ζην”.

Φυσικά δεν μπορούμε να παραβλέψουμε και τους ξένους φημισμένους τοξοβόλους, όπως τον Robin Hood. που μετά από βολή ακριβείας που έκανε και έριξε το ένα βέλος επάνω στο άλλο πήρε και τη φημισμένη ονομασία «Robin».

Στην Ιαπωνία με την φημισμένη έφιππη τοξοβολία  kyudo (ο δρόμος του τόξου). Το οποίο σήμερα διδάσκεται με το παραδοσιακό τρόπο, από εξειδικευμένες σχολές σε όλο τον κόσμο σαν μια από τις παραδοσιακές Ιαπωνικές πολεμικές τέχνες.

Εάν κάτσουμε να γράψουμε περιληπτικά, τις χιλιάδες ιστορίες και αναφορές, για το τόξο και την τοξοβολία, ένα είναι σίγουρο, ότι δεν θα μας φτάσει όλος ο κυβερνοχώρος και δεύτερον, θα κουράσουμε τους φίλους που μας διαβάζουν.

Σύμφωνα με την ελληνική ιστορία, η Τοξοβολία ξεχώρισε ως άθλημα από την αρχαιότητα.

Ο πρώτος γνωστός αγώνας Τοξοβολίας σε νεότερες εποχές, διεξήχθη στο Finsbury της Αγγλίας, το 1583, με την συμμετοχή περίπου 3.000 τοξοβόλων. Στο παρελθόν πολλοί Βρετανοί μονάρχες ασχολήθηκαν με την Τοξοβολία, μεταξύ των οποίων η βασίλισσα Βικτόρια και ο Ερρίκος ο VIII, ο οποίος οργάνωσε αγώνες και ίδρυσε το 1537 τον πρώτο σύλλογο Τοξοβολίας, την Αδελφότητα του Αγ. Γεωργίου.

Οι πρώτοι διεθνείς αγώνες έγιναν μεταξύ Άγγλων και Γάλλων το 1900, την ίδια χρονιά που το άθλημα έγινε δεκτό στους Ολυμπιακούς Αγώνες, στο Παρίσι. Η Τοξοβολία διατηρήθηκε στο Ολυμπιακό πρόγραμμα μέχρι το 1920 στην Αμβέρσα, με εξαίρεση τους Αγώνες της Στοκχόλμης, το 1912. Κατά τη διάρκεια εκείνων των Ολυμπιάδων, κάθε αθλητής είχε δικαίωμα να συμμετάσχει σε περισσότερο από ένα άθλημα, προκειμένου να διεκδικήσει πολλά μετάλλια. Η Τοξοβολία επανεντάχθηκε στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Μονάχου, το 1972. Το 1988 στη Σεούλ, προστέθηκε και το ομαδικό αγώνισμα, ενώ από το 1992 καθιερώθηκε ο Ολυμπιακός Γύρος, ο νέος τρόπος διεξαγωγής του αθλήματος που πρόβαλε την Τοξοβολία θεαματικά.

Η Διεθνής Ομοσπονδία Τοξοβολίας (FITA) ιδρύθηκε το 1931 στο Lvov της Πολωνίας, όπου πραγματοποιήθηκε εκεί την ίδια χρονιά και το πρώτο παγκόσμιο πρωτάθλημα. Η FITA εδρεύει στης Βρυξέλες της Ελβετίας, αριθμεί σήμερα 130 –χώρες-μέλη και διοργανώνει παγκόσμια πρωταθλήματα κάθε δεύτερο χρόνο.

Η Ελλάδα αποτελεί μέλος της από το 1983, στην παλαιά Σκοπευτική Ομοσπονδία Ελλάδας, ΣΚ.Ο.Ε. ενώ η Ελληνική Φίλαθλος Ομοσπονδία Τοξοβολίας (Ε.Φ.Ο.Τ.) ιδρύθηκε το 1999.

Τα αγωνίσματα της Τοξοβολίας που υπάγονται στον έλεγχο και τη διαχείριση της Ε.Φ.Ο.Τ. και διεξάγονται σύμφωνα με τους Διεθνείς Κανονισμούς της F.I.T.A. και της E.M.A.U. είναι:
·  Σκοπευτική Τοξοβολία Ολυμπιακό & Σύνθετο τόξο (Target Archery)
·  Τοξοβολία πεδίου (Field Archery)
·  Έφιππη Τοξοβολία (Mounted Archery)
·  Τοξοβολία & Σκι (Ski Archery)
·  Πέταγμα Βέλους (Flight Archery)
·  Παραδοσιακή Ιαπωνική Τοξοβολία (Kyudo)
·  Σκόπευση εδάφους δια καμπύλης (Clout Archery)
·  Τρισδιάστατη τοξοβολία (3D Archery)
·  Τοξοβολία με τρέξιμο (Archery Run)